Anadolu Ajansı (AA) ve Bartın Manşet Gazetesi Muhabiri Selim Bostancı’nın ekim ayından haziran ayına kadar üretim sürecini fotoğrafladığı çilek, merkezde Karasu, Güzelcehisar, Gürgenpınarı köyleri ile Amasra, Ulus ve Kurucaşile ilçesine bağlı çok sayıda köyde, toprağın naylon ile örtülmesi yönetim olan ''malçlama'' sistemiyle yetiştiriliyor. Ekim ayında toprakta arklar açarak fidelerin dikileceği öbekleri hazırlayan üreticiler, dikim yastıklarını gübre sermelerinin ardından damlama su sitemi için gerekli yerlere boruları özenle döşüyorlar. Ot kontrolü, sulama aralığının uzatılması, meyvelerin temiz kalması, çürüğün minimize edilmesi amacıyla ekim öbeklerini naylon ile örten üreticiler, fidelerin dikileceği alanları belirleyerek naylonlarda delikler açıyorlar. Bir yandan da çilek fidelerini dikime hazır hale getiren üreticiler, ekim sonu ve kasım ayı başlarında toprakla buluşturdukları fidelere hayat veriyorlar. Mart-nisanda açan çiçeklerinin bir süre sonra beyaz yapraklarını döken fideleri damlama sistemle sulamaya devam eden üreticiler, yavaş yavaş oluşmaya başlayan çileklerin olgunlaşmasını büyük özen ve sabırla bekliyor. Kırmızı rengi, tadı, kokusu ve büyüklüğüyle olgunlaştığını gösteren çilekler, hafta da 2-3 kez sabahın ilk ışıklarıyla aralarında çocukların da bulunduğu aile bireyleri tarafından toplanarak, tazeliği ve görüntüsü bozulmadan pazar yerine satışa götürülüyor. Büyük emekler harcanarak mayıs-haziran ayında meyve veren fideleri tarladan özenle toplayan üreticiler, meyveleri pazar yerinde tüketiciyle buluşturuyor. Üreticiler, ekim ayına kadar toplamayı sürdürdükleri meyvenin kilogramını 5 liradan satıyorlar.
Bartın ilinin sembolü olan ve marka olması yolunda adımlar atılan çilek üretimi ile ilgili Bartın Valiliği’nin 2006 yılında malçlı sistem için destek ve teşvikleri ile 3 kat arttı. Bartın Valiliği, İl Özel İdaresi ve Tarım İl Müdürlüğünün çilek üreticilerine yönelik destekleri ile 2005’de 400 dekar alanda yapılan üretim, 1000 dekara ulaştı. Çeşitli tatlı türlerinin yanı sıra, konservesi de yapılan Bartın çileği Karasu, Güzelcehisar, Gürgenpınarı köyleri ile Amasra, Ulus, Kurucaşile ilçeleri, Arıt, Apdipaşa, Hasankadı ve Kozcağız belde ve köylerinde de yetiştiriliyor. Yediveren çileği fideleri, yıl içinde 7 defa ürün veriyor. Bartın’ın dışında Zonguldak, Karabük, Kastamonu il ve ilçelerine pazarlanan Bartın Çileği rengi, iriliği, tadı ve kokusu ile özellikle İstanbul ve Ankara hallerinde aranan çilek türleri arasında yer alıyor. Her yıl Mayıs ve Haziran aylarında en verimli ürününü veren yediveren çileği üstü özel naylon örtü ile kapalı bir şekilde Ekim-Kasım ayı sonuna kadar meyvesi veriyor. Bartın’da organik tarımla üretilen yediveren çileğinin üretim alanı da her yıl artıyor.
BARTIN VALİSİ KÜÇÜK’ÜN ÖDÜLÜYLE BAŞLADI
Bartın’daki malçlı sistem ile çilek üretimi, 2006’daki Bartın Kültür-Sanat, Turizm ve Çilek Festivalinde en iyi çilek yetiştiricisi ödülünü kazanan Karasu Köyünden Kadir Önemli’nin Vali İsa Küçük tarafından “Malçlı sistem kurma” sözü ile 4 bin lira ile ödüllendirilmesiyle hız kazandı. Vali Küçük ve eşi Ziraat Mühendisi Emine Küçük’ün üretim aşamalarında bahçelerde yaptıkları inceleme ve Tarım İl Müdürlüğü’nün de teknik desteği ile başarılı sonuç alınan malçlı sistem, diğer üreticiler içinde örnek oldu.
ÜRETİM 500 TON’DAN BİN 500 TONA ÇIKTI
Tarım İl Müdürü Yusuf Alagöz, gazetemize yaptığı açıklamada 2005’de il genelinde 400 dekar alanda üretilen çileğin bin dekar alanda üretilmeye başlandığını belirterek, üretimi daha da arttırmanın gayreti içinde olduklarını söyledi. İlde yarım asırdır üretilen Bartın Çileği’nin kokusu, rengi ve iriliği ile özellikle İstanbul ve Ankara hallerinde aranan tür olduğunu ve buralara toptan satışlar yapıldığını ifade eden Alagöz, şöyle konuştu: “Bartın’da yaklaşık 50 yıl önce üretilen Osmanlı çileği, bugün yerini Bartın çileğine bırakmıştır. Bunun nedeni de aroması, kokusu ve lezzeti ile beğeni toplayan Osmanlı çileğinin muhafazasının zorluğu ve birim alandan alınan miktarın düşüklüğüdür. Kendine has konusuyla Osmanlı çileğinin yerine Bartın Çileği’nin hakim olması üreticilere ekonomik anlamda da kazanç sağlamıştır. Bugün çilek üretimi ile ilimize yılda yaklaşık 5 milyon lira girdi sağlanmaktadır.”
MALÇLAMA SİSTEMİNİN AVANTAJLARI
Malçlama sisteminin ekim yapılan alanın plastik naylon örtüyle örtülmesi olduğunu da kaydeden Alagöz, “Bu sistem yabancı ot kontrolünün yanı sıra sulamada tasarruf, işgücü kullanımını azaltma, mantar enfeksiyonlarını önleme, temiz ve bol ürün elde etme gibi faydalar sağlıyor. Bartın Çileğinin bugün malçlı sistemle üretiliyor olması küresel iklim değişikliği ve tarımsal kuraklık nedeniyle topraktaki suyun tutulması için avantajdır. Çileğin toprağa değmeyerek temiz kalmasının yanında kaliteli ve standartlara uygun olarak Bartın Çileği ismiyle de bütünleşince tüketiciler tarafından pazarda özel bir tercihle rağbet görmektedir. Çilek üretimi, geleneksel üretim tarzıyla kırsal nüfusumuzu zorladığından ve fındık alanlarının daralması malçlı sistemin çıkış noktası olmuştur. Önceleri, yoğun emek ve işgücüyle yapılan üretim bugün çok daha kolay şekilde yapılır hale gelmiştir. Tarım İl Müdürlüğü olarak her yıl rastgele seçtiğimiz bahçelerden aldığımız numuneleri de bakanlığımıza bağlı laboratuarlarda kimyasal ilaç yönünden kalıntı analizleri de yaptırıyoruz. Böylelikle Bartın Çileği’ni katkısız ve kalıntısız olarak tüketicilerimize sunmuş oluyoruz. Bartın Çileği’nin bugün özellikle metropol kentler olmak üzere il dışında aranan bir ürün haline gelmesi bizleri mutlu etmektedir. Bugün Amasya elması nasıl o ilin markası olmuşsa, Bartın Çileği de bizim için o duruma gelmiştir. Bartın, ekolojisiyle, kültürüyle, tarım teşkilatıyla, tarımsal sanayi alt yapısıyla ve soğuk hava depolarıyla yatırımcılarımızın kuracağı üretim tesislerine hazırdır.”
MALİYETİN YARISINI ÖZEL İDARE KARŞILIYOR
Bartın’da çilek üretiminin artması ve üreticileri teşvik amacıyla Bartın İl Özel İdaresi Tarımsal Hizmetler Müdürlüğü tarafından çilek üretimini geliştirmek amacı ile bu yıl da maliyetin yüzde 50'si oranında destekleme yapıldı. En az 1 dekarlık alanda kurulacak çilek bahçeleri için sulama sistemi, fide, naylon örtü gibi maliyetlerin yarısı il özel idaresinde karşılanırken, kalan kısmı da faizsiz 4 eşit taksitle alınıyor.
4 DEKAR ALANDAN 40 BİN LİRA GELİR
Bartın Kabagöz Köyü’nde İl Özel İdaresi’nin desteği ile malçlı sistemli çilek üretimi yapan 4 dekar alanda yaklaşık 15 ton ürün bekleyen Hüseyin Topal, yaptığı açıklamada önceki yıllarda marul, domates, salatalık gibi sebze ektiği tarlasını özel idarenin verdiği destek ile çilek bahçesine dönüştürdüğünü söyledi. Çilek üretiminin zahmetli bir iş olmasına rağmen ekonomik girdisinin kendilerini tatmin ettiğini anlatan Topal, “İdaremizin desteğini duyunca daha önce küçük alanda yaptığımız çilek üretimini büyütmeye karar verdik. Yaklaşık 4 dekar alana 5 bin lira masraf yaptık. Bunun yarısını özel idare karşıladı, yarısını da taksitlerle ödüyoruz. Bu alandan elde ettiğimiz 15-20 tonluk çilek satışından yaklaşık 40 bin lira gelir elde etmeyi bekliyoruz” dedi.
FİDEDEN PAZARA ÇİLEĞİN HİKAYESİ
Çileğin, fideden hasada, hasattan pazara kadar her yıl Ekim-Kasım ayında başlayan yolculuğu ilk hasadın alındığı Mayıs-Haziran ayına kadar sürüyor. Çilek meyvesi toprak hazırlığına yaz-sonbahar döneminde başlanıyor. Ot kontrolü, sulama ve işgücü kullanımını azaltma, mantar enfeksiyonlarını önleme, temiz ve bol ürün elde etme gibi faydalarından dolayı malçlama (üretim alanının örtülmesi) yapılıyor. Malçlama öncesinde Eylül-Ekim aylarında toprakta arklar açılarak fidelerin dikileceği dikim yastıkları (öbekler) hazırlanıyor. Çilek 4-5 yıl aynı yerde kalacağından, toprağının temiz ve iyi işlenmiş olması gerekiyor. Malçlama öncesinde toprakta fidelerin dikileceği dikim yastıklarına gübre amacıyla çiftlik gübresi (hayvan kemresi) seriliyor. Bu işlemin ardından toprakta fidelerin dikileceği dikim yastıklarına damlama sulama sistemi için su boruları çekiliyor. Çilek üretiminde bir sonraki aşamayı malçlama işlemi oluşturuyor. Üretim alanının plastik naylon ile örtülmesine "malçlama" deniyor. Malçlama ile ot kontrolü, sulama aralığının uzatılması, meyvelerin temiz kalması, meyvelerde çürük görülme olayı minimize edilmiş oluyor. Üreticiler, dikim yastıklarını plastik naylon ile örterek malçlama işlemini yapıyor, ardından, naylonlara dikilecek çilek fidesi için belirli aralıklarla delik açılıyor.
FİDE DİKİMİ VE ÇİÇEK AÇAN ÇİLEKLER
Üreticiler, Ekim-Kasım aylarında çilek fidelerinin dikim işlemini büyük bir titizlikle yapıyor. Fidelerin köklerinin toprağa gömülmesi işlemi demir yardımıyla yapılıyor. Çilek fideleri, Kasım-Aralık aylarında yapraklarını açmaya başlıyor, bu da fidenin sorunsuz bir şekilde ürün vereceğinin ilk işareti sayılıyor. Çilek fideleri, Mart-Nisan aylarında çiçeklerini açmaya başlıyor. Beyaz yapraklarını döken çiçeklerin ortasında kalan ham çilekler, büyümeyi ve kırmızılaşmayı bekliyor. Bu arada belirli aralıklarla damlama sulama sistemi ile sulanan ve yine bu sistemle gübrelenen çilek fideleri, temizlenerek çevresindeki yabancı bitkilerden de arındırılıyor. Çilek fideleri, Mayıs aylarında ilk meyvelerini vermeye başlıyor. Beyaz yapraklarını döken çiçeklerin ortasında kalan ham çileklerin bir kısmı kırmızıya bürünmeye başlarken, bir kısmı da ham ve çiçek halinde olgunlaşmayı bekliyor. Çilekler, Mayıs aylarında ilk meyvelerini vermeye başlarken üreticilerde makasla çileklerin ürün vermesini engelleyen ve “bağ” adı verilen otların kesim işlemini yapıyor.
GÜNÜN İLK IŞIKLARIYLA ÇİLEK HASADI VE ÇİLEK KOKULU PAZAR-
Çilek fideleri, hava şartlarına göre Mayıs sonları ve Haziran ayının ilk haftalarında ürünlerini vermeye başlıyor. Kırmızı rengi, tadı, kokusu ve büyüklüğüyle olgunlaştığını gösteren çilekler haftada 2-3 kez sabahın ilk ışıklarıyla birlikte aralarında çocuklarında bulunduğu kalabalık aile eşrafınca toplanarak tazeliği ve görüntüsü bozulmadan pazara satılmaya götürülüyor. Malçlama sistemiyle yetişen ve bu sistem sayesinde daha iri, parlak görüntüye sahip çileklerin bir özelliği de gece saatlerinde kızarması. Yaklaşık 7-8 aylık bir süreçten sonra haftada en az 2 gün toplanan çilekler sepetlerle pazaryerine getiriliyor. Kentte kurulan çilek pazarında köy kadınları al rengiyle dikkat çeken çilek dolu sepetlerden satışını yapıyor. Çilekler, satıldığı alanlarda renginin yanı sıra kokusuyla da dikkat çekiyor. Yedi veren çileği olarak adlandırılan ve malçlama sistemiyle üretilen çilekler, Ekim-Kasım aylarına kadar bahçelerden toplanmaya devam ediyor.
